Jak to się robi?

Czasami - szczególnie po lekturze weekendowej prasy - nachodzi mnie jakże nurtujące pytanie: dlaczego brakuje krytyki sztuk plastycznych (tak je umownie nazwijmy), a istnieje krytyka teatralna czy filmowa? Na jednych i tych samych łamach. Dotycząca jednego i tego samego pokolenia twórców/ krytyków. Będąca tak samo zróżnicowaną jakościowo. Cóż sprawia, że chałturę inną, niż plastyczną, punktuje się zgodnie z jej faktyczną jakością? Czyżby dlatego, że krytycy artystyczni są niedouczeni i nie wiedzą, iż pochylają się nad kalkomanią kalkomanii, nad pustym bublem? Niedorzeczne. A może chcą błysnąć i sprawić, by trochę splendoru, który w naturalny sposób otula dzieło sztuki spłynęło i na nich? Grzech pomyśleć. Więc może ich intelektualną niemrawość powodują żywotne interesy, środowiskowe zależności lub nieumiejętność oddzielenia płaszczyzny prywatnej od zawodowej? Wykluczone. Wierszówka, która treści wszak nie poróżnia? Obrzydliwa insynuacja.

A jednak - przy istnieniu krytyki teatralnej czy filmowej, krytyka artystyczna w dolnych rejestrach skali zatrzymuje się na nieśmiertelnych „czterech gwiazdkach” (nawiasem: cóż bardziej obraźliwego dla artysty, niż powiedzieć mu, że jest niezły, dobry nawet - ale de facto letni). Zatem - dlaczego? Spróbujmy spojrzeć na sprawę z trzeźwością logika. Czy fakt, że człowiek kończy studia reżyserskie sprawia, że ma on talent i tworzy wiekopomne dzieła? Oczywiście, że nie. A może sprawia to angaż w teatrze? Nie. Czy człowiek, którego filmy wyświetla się w kinach, jest z tej racji zdolny? Ani trochę. Czy aktor po szkole teatralnej nie tyka chałtur, zaś jego styl jest esencją technicznej maestrii i intelektualnej przenikliwości? Nic podobnego. W końcu: czy człowiek, który udziela wywiadów, gdzie przedstawia się go jako „artystę” - jest nim? Dodatkowo: czy jeśli sam tak o sobie mówi, a nawet myśli - jest nim? Niestety, ale - nie jest. I dowód ostateczny: czy w historii kina i teatru, czy w historii ostatnich siedmiu latach wystawiania i wyświetlania na ziemiach polskich - mieliśmy do czynienia z przewagą dzieł ważkich?

Dlaczego zatem człowiek, który kończy szkołę artystyczną, człowiek, który pokazuje swoje prace w galeriach i którego w prasie określa się mianem artysty - nigdy nie jest żenującym, zawstydzającym intelekt widza partaczem? Dlaczego nigdy nie gra w artystycznej telenoweli? Dlaczego krytycy nie różnicują propozycji w obrębie tak zwanej sztuki współczesnej? Wykluczam rzecz jasna powyższe przypuszczenia - i nadal nie wiem. Nie mam pojęcia, jak rozumują krytycy artystyczni. W każdym razie polecam im lekturę piątkowej Kultury (z 11 maja), strona 73, recenzja filmu Strzelec autorstwa Elżbiety Ciapary. Jest tam kilka zwrotów, które z pewnością powinni przyswoić.

Wstęp:
+Mało oryginalne kino (wystawa, artysta, kuratorski koncept).
+Choć jest porządną robotą filmową (technicznie nienaganną pracą/ inscenizacją ekspozycji), niczym nie zaskakuje, bo wszystko już gdzieś kiedyś było (tu zamieniłbym na: bo wszystko to już kiedyś było).

I dalej:
+Ile już takich historii (wystaw/ obrazów/ instalacji) widzieliśmy w kinie? (w galerii).
+„Strzelec” (artysta X/ kurator Y) garściami korzysta z pomysłów i rozwiązań wypracowanych przez poprzedników.
+Widać inspirację zarówno klasycznymi tytułami tej odmiany kina (tego gatunku sztuki/ tego patentu wystawienniczego), jak i nowszymi.

I jeszcze:
+Chwyt ten (zabieg formalny/ koncept intelektualny/ rozwiązanie kuratorskie) nie do końca się sprawdził, bo scenarzysta (artysta/ kurator) wyraźnie nie miał na ten spisek (wystawę/ obraz/ pracę) pomysłu.
+Scenariusz (koncept wystawy i/ lub wybór prac) zresztą nie jest najmocniejszą stroną „Strzelca” (wystawy Z).
+Pełno w nim dziur, a i logiki niewiele (bez zmian).
+Za to od strony warsztatu film (praca/ wystawa) jest właściwie bez zastrzeżeń.

I na koniec:
+Dobrym pomysłem było obsadzenie w głównej roli Marka Wahlberga (pomalowanie ścianek działowych na pstrokate kolory/ zaproszenie znanego malarza do wykonania podpisów pod obrazami).

Ocena: 2/6, w kontekście treści chyba na osłodę - albo za owy warsztat. I to jest dobra waga. Wyświechtane chwyty formalne i takież konstrukcje intelektualne w zestawieniu z całkowicie rzemieślniczymi wartościami - oto gros polskich wystaw i prac. Bo o dziwo istnieje w Polsce sztuka popularna - niczym kino popularne. Więcej - istnieje zła sztuka popularna. Więcej - ona dominuje.

Post Scriptum.
Muszę przesunąć recenzję wystawy Maurycego Gomulickiego o kilka dni. Być może dlatego, że będąc dziesięć metrów od Kordegardy, zapomniałem doń zajrzeć.